Evliliğin İptali Nedir ?
Hukuka aykırı olarak yapılan evliliğin mahkeme kararıyla iptal edilmesidir.
Evliliğin iptali davası ile boşanma davası ayrı davalardır. Evliliğin iptali davası evliliğin usule uygun yapılmadığı, bu nedenle evliliğin geçersiz kabul edilmesi istemiyken boşanma davası geçerli bir şekilde meydana gelen evliliğin tarafların ortak kararı veya kanundaki şartların gerçekleşmiş olması sebebiyle sona erdirilmesi istemidir.
Türk Medeni Kanunu’nda evliliğin geçersizlik sebepleri mutlak butlan ve nisbi butlan olmak üzere iki başlık altında düzenlenmiştir. Bu sebeplerden birinin varlığı halinde iptal davası açılabilir.
Türk Medeni Kanunun evliliği mutlak butlanla geçersiz saydığı haller:
Türk Medeni Kanunun evliliği nisbi butlanla geçersiz saydığı haller:
1. Ayırt etme gücünden geçici yoksunluk,
Evlenme sırasında geçici bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun olan eş, evliliğin iptalini dava edebilir.
2. Yanılma,
Evlenmeyi hiç istemediği veya evlendiği kişiyle evlenmeyi düşünmediği hâlde yanılarak bu evlenmeye razı olmuşsa evliliğin iptalini talep edebilir.
3. Aldatma,
Davacının veya altsoyunun sağlığı için ağır tehlike oluşturan bir hastalık kendisinden gizlenmişse evliliğin iptalini talep edebilir.
4. Korkutma,
Kendisinin veya yakınlarından birinin hayatı, sağlığı veya namus ve onuruna yönelik pek yakın ve ağır bir tehlike ile korkutularak evlenmeye razı edilmiş eş, evlenmenin iptalini talep edebilir.
Evliliğin İptali Davasını Kimler Açabilir ?
Mutlak butlan davası, Cumhuriyet savcısı tarafından re'sen açılır. Aynı zamanda, ilgisi olan herkes tarafından da açılabilir.
Eğer evlilik sona ermişse mutlak butlan Cumhuriyet savcısı tarafından re'sen dava edilemez; fakat her ilgili, mutlak butlanın karar altına alınmasını isteyebilir.
Ayırt etme gücünün sonradan kazanılması veya akıl hastalığının iyileşmiş olması durumlarında mutlak butlan davasını yalnız ayırt etme gücünü sonradan kazanan veya akıl hastalığı iyileşen eş açabilir.
Evliyken yeniden evlenen bir kimsenin önceki evliliği mutlak butlan kararı verilmeden önce sona ermişse ve ikinci evlenmede diğer eş iyiniyetli ise, bu evlenmenin butlanına karar verilemez.
Nispi butlan davasını, yalnızca eşler, bazı durumda da yasal temsilciler açabilir.
Evliliğin İptali Davasında Süre
Mutlak butlan sebebiyle evliliğin iptali için herhangi bir zaman sınırlaması yoktur. Evliliğin iptali davası açılması her aşamasında mümkündür. Cumhuriyet Savcısı, eşler veya ilgililer evlilik devam ettiği müddetçe evliliğin iptali davası açabilirler. Hatta ölüm vb sebeplerle evlilik bitmiş olsa bile ilgililer yine de bu davayı açabilirler.
Nisbi butlan sebebiyle evliliğin iptaline ilişkin dava ise iptal sebebinin öğrenildiği veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten başlayarak altı ay ve her hâlde evlenmenin tarihinden itibaren beş yıl içinde açılmalıdır. Bu hak düşürücü süredir. Belirtilen süreler geçtikten sonra nispi butlan sebebiyle evliliğin iptali davası açmak mümkün değildir.
Dava Hangi Mahkemede Açılır?
Türk medeni kanun yetki ve yargılama usulü bakımından boşanmaya ilişkin hükümlerin uygulanacağını söylemiştir. Bu sebeple görevli mahkeme aile mahkemesidir. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde görevli mahkeme Asliye hukuk mahkemeleridir.
Yer yönünden yetki ise tarafların son altı aydır birlikte oturdukları yerdeki ya da eşlerden birinin yerleşim yerindeki aile mahkemesindedir.
Cumhuriyet savcısı, yasal temsilci ya da ilgililerin açacağı iptal davaları, davalının yerleşim yerinde bulunan aile mahkemesinde açılacaktır.
Evliliğin İptali Davasında Nafaka ve Tazminat İstenebilir mi?
Evlilik geçersizlik sebebiyle sona ermiş olsa bile, geçerli bir evliliğin tüm sonuçlarını doğurur. Bu sebeple tedbir nafakası, iştirak nafakası, yoksulluk nafakası, maddi ve manevi tazminat talep edilmesi mümkündür.